Artistieke afbeelding van een persoon die moeite heeft met balans, omringd door bewegende patronen, symbolisch voor PPPD symptomen.

Persistente positionele perceptie duizeligheid (PPPD) is een aandoening die voor het eerst is beschreven in 2017. Het kenmerkt zich door aanhoudende gevoelens van duizeligheid of een gevoel van onbalans, zonder het gevoel van ronddraaien, die minimaal drie maanden aanhouden. Personen met PPPD ervaren deze symptomen op de meeste dagen, en merken vaak dat de klachten gedurende de dag verergeren.

Wat is PPPD?

PPPD staat voor Persistente Posturale-Perceptuele Duizeligheid en betekent:

  • Persistente: De symptomen zijn aanhoudend en verbeteren vaak niet snel zonder juiste behandeling.
  • Posturale: De symptomen zijn gerelateerd aan de lichaamshouding, zoals staan of zitten, en kunnen verergeren door bewegingen die normaal het evenwicht beïnvloeden.
  • Perceptuele: Er kunnen verstoringen zijn in hoe je beweging of ruimtelijke oriëntatie waarneemt.
  • Duizeligheid: duizeligheid zonder draaisensatie , een gevoel van instabiliteit, gevoel van deinen/schommelen/heen-en-weer en/of op-en-neer te gaan

Het is voor mensen met PPPD vaak moeilijk om aan anderen uit te leggen hoe ze zich voelen.

Op deze pagina streven we ernaar om een heldere uitleg te geven over PPPD.

De informatie op deze pagina is gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek, waarvan je de bron hier kunt vinden.

Voor meer vragen en antwoorden over PPPD kun je onderaan deze pagina terecht.

De kernpunten van PPPD zijn:

Symptomen: Een constant deinend en onzeker gevoel, klachten van onbalans (zonder draaiduizeligheid) gedurende minimaal 3 maanden.

Verergerende factoren: De klachten nemen toe bij staan, bewegen of bewogen worden, bij hoofd- en lichaamsbewegingen en bij het waarnemen van bewegende beelden.

Frequentie: De klachten zijn wisselend aanwezig, minimaal 15 dagen per maand. De meeste patiënten hebben alle dagen last.

Oorzaak en factoren die het starten: PPPD begint vaak na een aanval van draaiduizeligheid (door een stoornis in het evenwichtssysteem) De klachten kunnen ontstaan na een paniekaanval. Ook hoofdletsel kan PPPD uitlokken.

Invloed op je leven: Mensen met PPPD kunnen dingen gaan vermijden die klachten geven, zoals bewegingen van het hoofd en bewegende beelden, zoals een drukke winkelstraat. 

Andere ziektes uitsluiten: De duizeligheid die gevoeld wordt, komt niet door een andere ziekte of probleem. Artsen kijken hier goed naar om zeker te weten dat het PPPD is.

Gevoelens: Er kunnen gevoelens van angst en somberheid optreden. PPPD is een lichamelijke aandoening, maar psychologische klachten kunnen wel ontstaan.

Het kan zijn dat deze klachten overlappen met aandoeningen van het evenwichtsorgaan, zoals de ziekte van Ménière of vestibulaire migraine.

Neiging om activiteiten te vermijden

In reactie op de klachten kun je geneigd zijn om bepaalde activiteiten te vermijden. Vooral als die activiteiten je klachten lijken te verergeren. Bijvoorbeeld bepaalde bewegingen of situaties met veel visuele prikkels. Dit vermijden is een natuurlijke neiging, maar het kan ook leiden tot meer angst en een somber gevoel. Hoewel PPPD in de kern een lichamelijke kwestie is, kunnen psychologische factoren een rol gaan spelen. Het is belangrijk om deze ook aan te pakken.

Diagnose

KNO-artsen en neurologen stellen de diagnose PPPD zorgvuldig. Zij zullen jouw klachtenpatroon grondig evalueren en andere mogelijke aandoeningen uitsluiten. Soms moet je je evenwichtsorgaan en gehoor laten testen. Gelukkig zijn er in de meeste gevallen geen ingrijpende onderzoeken zoals scans nodig. In de vraag en antwoord sectie vind je meer informatie over de diagnose

Oorzaak van PPPD

De exacte oorzaak van PPPD is nog onbekend. Er worden bij onderzoek geen zichtbare, aantoonbare afwijkingen gevonden worden. De situatie lijkt te wijzen op een verstoring in de verwerking van zintuiglijke informatie door de hersenen – een beetje alsof de juiste hardware een update van de software nodig heeft.

Behandeling van PPPD

Gelukkig kunnen verschillende behandelingen je helpen om je evenwicht en gemoedsrust terug te vinden!

Vestibulaire revalidatie is een speciale vorm van fysiotherapie die je helpt wennen aan bewegingen en het omgaan met visuele stimuli. Deze therapie heeft een positieve impact op zowel de fysieke klachten als eventuele angstgevoelens en somberheid.

Medicatie, zoals medicijnen tegen angst en bepaalde antidepressiva, kan ook een aanzienlijke verlichting bieden. Het kan een zoektocht zijn naar het medicijn dat voor jou het beste werkt, maar veel mensen ervaren hierdoor verbetering.

Cognitieve gedragstherapie kan ondersteunend zijn in het proces en de klachten helpen verminderen, vooral als deze tijdig wordt gestart.

Goede uitleg is belangrijk

Een goede uitleg en het begrijpen van je aandoening is enorm belangrijk. Weet dat angst en somberheid vaak een rol spelen bij PPPD. Het is belangrijk om deze gevoelens te erkennen en bespreekbaar te maken. We willen je geruststellen dat er stappen zijn die je kunt nemen om je welzijn te verbeteren en dat je niet alleen bent in deze ervaring. Op deze website vind je persoonlijke verhalen waarin veel tips worden gegeven. En misschien nog goed om te weten: PPPD is geen psychische aandoening en moet dus ook niet als zodanig begrepen en behandeld worden.


Vraag en antwoord
Net als de beschrijving hierboven zijn ook de onderstaande vragen en antwoorden gebaseerd op het boven aan de pagina genoemde document.
(deze sectie zal regelmatig aangevuld worden)

PPPD is een chronische functionele vestibulaire stoornis die zich manifesteert met symptomen van duizeligheid, onzekerheid, of niet-draaiende vertigo die op de meeste dagen gedurende drie maanden of meer aanwezig zijn en verergerd worden door rechtopstaande houding, actieve of passieve beweging, en blootstelling aan bewegende of complexe visuele stimuli.

De primaire symptomen zijn duizeligheid, gevoel van instabiliteit, en niet-draaiende vertigo. Deze symptomen duren vaak lang (uren), maar kunnen in ernst fluctueren en zijn niet noodzakelijk continu aanwezig gedurende de hele dag.

PPPD kan worden uitgelokt door aandoeningen die balans verstoren of duizeligheid, onzekerheid of vertigo veroorzaken, waaronder perifere of centrale vestibulaire stoornissen, andere medische aandoeningen of psychologische stress.

PPPD onderscheidt zich van andere vestibulaire stoornissen door zijn chronische aard en de specifieke triggers die de symptomen verergeren. Wat PPPD uniek maakt, is de functionele oorsprong van de symptomen: ze worden niet veroorzaakt door fysieke afwijkingen, maar door een verstoring in de verwerking van sensorische en psychologische informatie die relevant is voor balans en ruimtelijke oriëntatie. Deze verstoring kan leiden tot duizeligheid en balansproblemen, getriggerd door factoren zoals stress, angst, visuele stimuli, of veranderingen in houding.

Behandelingsmogelijkheden kunnen vestibulaire rehabilitatie, medicatie (zoals serotonerge antidepressiva), en psychologische interventies, waaronder cognitieve gedragstherapie, omvatten.

De diagnose van PPPD is een proces dat gebaseerd is op zowel de specifieke symptomen van de patiënt als het uitsluiten van andere mogelijke aandoeningen. Hier is een gedetailleerd overzicht van hoe de diagnose PPPD wordt gesteld:

Criteria voor de diagnose

A

    • Aanwezigheid van één of meer symptomen van duizeligheid, onvastheid of draaiduizeligheid op de meeste dagen gedurende 3 maanden of langer.

    • De symptomen duren langere tijd (urenlang), maar kunnen variëren in ernst.

    • De symptomen hoeven niet de hele dag door aanwezig te zijn.

B

    • Aanhoudende symptomen treden op zonder specifieke provocatie, maar worden verergerd door drie factoren:

    • Rechtop zitten.

    • Actieve of passieve beweging zonder rekening te houden met richting of positie.

    • Blootstelling aan bewegende visuele stimuli of complexe visuele patronen.

C

    • De stoornis wordt uitgelokt door omstandigheden die duizeligheid, onvastheid, duizeligheid of evenwichtsproblemen veroorzaken, waaronder acute, episodische of chronische vestibulaire syndromen, andere neurologische of medische aandoeningen, of psychologische problemen.

    • Wanneer de precipitant een acute of episodische aandoening is, nestelen de symptomen zich in het patroon van criterium A wanneer de precipitant oplost, maar ze kunnen eerst met tussenpozen optreden en zich dan consolideren in een aanhoudend beloop.

    • Als de precipitant een chronisch syndroom is, kunnen de symptomen zich in het begin langzaam ontwikkelen en geleidelijk verergeren.

D

    • Symptomen veroorzaken aanzienlijk ongemak of functionele beperkingen.

E

    • De symptomen kunnen niet beter worden verklaard door een andere ziekte of aandoening​​.

PPPD is een aandoening waarvan de duur kan variëren van persoon tot persoon. Hoewel het in sommige gevallen enige tijd kan duren, reageren veel mensen goed op behandeling. De ervaring verschilt per individu, en er zijn verschillende behandelopties beschikbaar om de symptomen te beheersen en de levenskwaliteit te verbeteren.

PPPD kan aanzienlijke invloed hebben op dagelijkse activiteiten, waaronder werk en persoonlijke bezigheden, vanwege de beperkende en verstorende aard van de symptomen.

Ja, triggers zoals rechtop zitten of staan, bewegen, en blootstelling aan bewegende of complexe visuele stimuli kunnen de symptomen verergeren.

Het beheer van PPPD in combinatie met andere aandoeningen vereist een geïndividualiseerde aanpak, rekening houdend met alle co-bestaande aandoeningen en hun behandelingen. Multidisciplinaire zorg kan nodig zijn.

PPPD kan worden uitgelokt door perifere of centrale vestibulaire stoornissen, andere medische ziektes of psychologische stress. Voorbeelden zijn vestibulaire migraine, paniekaanvallen, hersenschudding of whiplash.

Ja, PPPD kan zowel op zichzelf staan als samen met andere aandoeningen voorkomen, zoals vestibulaire migraine of angststoornissen.

De exacte mechanismen zijn niet volledig bekend, maar het kan ontstaan door functionele veranderingen in posturale controle, multisensorische informatieverwerking, of corticale integratie van ruimtelijke oriëntatie en dreigingsbeoordeling.

PPPD kan aanzienlijk invloed hebben op de kwaliteit van leven, met beperkingen in dagelijkse activiteiten, werk en sociale interacties.

Zelfzorgmaatregelen kunnen onder meer bestaan uit stressmanagement, het vermijden van triggers, en het aanleren van ontspanningstechnieken. Regelmatige lichaamsbeweging en vestibulaire rehabilitatie kunnen ook nuttig zijn.

Vermijdingsgedrag bij PPPD verwijst naar acties waarbij patiënten bepaalde situaties of activiteiten vermijden uit vrees dat deze hun toestand verergeren of ongewenste aandacht trekken.

Dit wordt bepaald door te beoordelen in hoeverre de symptomen van een patiënt voldoen aan de specifieke criteria voor PPPD en voor de betreffende fobische stoornis.

Hoewel persoonlijke geschiedenis belangrijk is, kan deze niet op zichzelf gebruikt worden als bewijs voor of tegen de aanwezigheid van functionele of psychiatrische diagnoses, inclusief PPPD.


Kijk ook naar:
> deze informatie sheet, een compleet overzicht.
> Informatie bij KNO.nl
> Filmpje: Persistent Postural-Perceptual Dizziness (PPPD)


Ga naar de inhoud